Loạt bài viết này được dịch từ báo cáo phân tích được phát triển bởi Fengchun Miao từ Bộ phận Công nghệ và Giáo dục của UNESCO thuộc Nhóm Tương lai của Học tập và Đổi mới dựa trên Diễn đàn Quốc tế về AI và Giáo dục, ‘Điều hướng AI để trao quyền cho giáo viên và chuyển đổi giảng dạy’ được tổ chức tại Bắc Kinh và trực tuyến đồng thời từ ngày 5 đến ngày 6 tháng 12 năm 2022.
Link bài báo cáo gốc có thể tìm thấy tại: https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000386162?posInSet=7&queryId=27030116-4ff6-40f9-80fc-4abb9e839bab
PHẦN 1: GIỚI THIỆU
Kể từ năm 2019, UNESCO, với sự hợp tác của Trung Quốc, đã dẫn đầu các nỗ lực toàn cầu tập trung vào hai lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo (AI) và giáo dục, nhằm đảm bảo rằng (i) việc ứng dụng AI phục vụ giáo dục như một nỗ lực công cộng và một lợi ích chung; và (ii) các hệ thống giáo dục dạy các kỹ năng công nghệ và con người cần thiết cho kỷ nguyên AI.
Năm 2019, công việc sâu rộng của UNESCO về AI và giáo dục chính thức bắt đầu với Tuần học tập di động hàng đầu của UNESCO, được tổ chức tại Paris vào tháng 3 năm 2019, với chủ đề Trí tuệ nhân tạo cho phát triển bền vững (UNESCO, 2019a).
Hội nghị Quốc tế đầu tiên về AI và Giáo dục, ‘Lập kế hoạch giáo dục trong kỷ nguyên AI: Dẫn đầu bước nhảy vọt’ đã được tổ chức tại Bắc Kinh vào tháng 5 năm 2019 (UNESCO, 2019b). Trong hội nghị này, Bản đồng thuận Bắc Kinh về Trí tuệ nhân tạo và Giáo dục đã được thông qua (UNESCO, 2019c). Hội nghị quốc tế đầu tiên này và các phiên bản tiếp theo của Diễn đàn Quốc tế về AI và Giáo dục đã được tổ chức đồng thời bởi UNESCO và Chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Năm 2020, Diễn đàn Quốc tế thứ hai về AI và Giáo dục, ‘Phát triển năng lực cho kỷ nguyên AI’ đã được tổ chức trực tuyến và trực tiếp tại Bắc Kinh vào tháng 12 năm 2020 (UNESCO, 2021).
Năm 2021, Diễn đàn Quốc tế thứ ba về AI và Giáo dục, ‘Đảm bảo AI như một lợi ích chung để chuyển đổi giáo dục’ đã được tổ chức trực tuyến và trực tiếp tại Bắc Kinh vào tháng 12 năm 2021 (UNESCO, 2022a).
Năm 2022, Diễn đàn Quốc tế thứ tư về AI và Giáo dục, ‘Điều hướng AI để trao quyền cho giáo viên và chuyển đổi giảng dạy’ đã được tổ chức trực tuyến và trực tiếp tại Bắc Kinh vào tháng 12 năm 2022.
Phiên bản thứ tư của Diễn đàn Quốc tế về AI và Giáo dục này, là trọng tâm của báo cáo này, có sự tham gia của 97 diễn giả. Điều này bao gồm các bộ trưởng, thứ trưởng và thứ trưởng nhà nước từ 17 quốc gia: Brazil, Bờ Biển Ngà, Ethiopia, Indonesia, Mông Cổ, Namibia, Nigeria, Oman, Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Qatar, Hàn Quốc, Serbia, Slovenia, Nam Phi, Tây Ban Nha, Sri Lanka và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất. Các bài trình cũng được thực hiện bởi các chuyên gia hàng đầu từ các cơ quan Liên Hợp Quốc, các tổ chức phi chính phủ, khu vực tư nhân, các trường đại học và các tổ chức quốc tế từ 26 quốc gia khác: Argentina, Armenia, Australia, Bỉ, Cameroon, Colombia, Cộng hòa Dân chủ Congo, Costa Rica, Phần Lan, Pháp, Đức, Ấn Độ, Ireland, Israel, Kenya, Lebanon, Morocco, Nepal, Hà Lan, Pakistan, Ả Rập Saudi, Senegal, Tunisia, Türkiye, Vương quốc Anh và Hoa Kỳ. Tổng cộng có 3.000 người tham dự từ hơn 115 Quốc gia thành viên đã tham dự Diễn đàn. Nó cũng được phát trực tiếp trên YouTube (bằng tiếng Anh, Pháp và Trung Quốc) và bởi kênh của Bộ Giáo dục Trung Quốc.
Ngay từ những ngày đầu thành lập, Diễn đàn Quốc tế về AI và Giáo dục đã góp phần ‘vào hòa bình và an ninh bằng cách thúc đẩy sự hợp tác giữa các quốc gia thông qua giáo dục, khoa học và văn hóa’ (UNESCO, 1945). Với sự tham gia của gần 300 bài phát biểu và bài thuyết trình kể từ năm 2019 và tiếp cận hơn 11.000 người tham gia và người xem quốc tế theo thời gian thực từ hầu hết mọi quốc gia trên toàn cầu, Diễn đàn hiện đã trở thành sự kiện hàng đầu thế giới thúc đẩy chia sẻ kiến thức, sự hiểu biết của các dân tộc và việc đạt được các thỏa thuận quốc tế, trong lĩnh vực AI và giáo dục đang phát triển nhanh chóng và ngày càng có tác động.
Việc sử dụng AI để chuyển đổi việc giảng dạy và các năng lực AI cần thiết cho giáo viên
Giáo viên và việc giảng dạy hiệu quả vẫn là xương sống của giáo dục. Lợi ích của việc chuyển đổi giáo dục số sẽ không đạt được nếu giáo viên không được trao quyền và các phương pháp giảng dạy không được chuyển đổi. Hơn nữa, AI sẽ chỉ mang lại lợi ích cho việc chuyển đổi các phương pháp giảng dạy và giáo dục nếu nó được thiết kế để nâng cao các phương pháp sư phạm lấy học sinh làm trung tâm và tư duy bậc cao, đồng thời tôn trọng các chuẩn mực và tiêu chuẩn đạo đức.
Mặc dù có tiềm năng nâng cao việc giảng dạy, việc thiết kế và triển khai AI để trao quyền cho giáo viên và hỗ trợ giảng dạy cho đến nay đã nhận được ít sự chú ý hơn so với các công cụ hỗ trợ AI được thiết kế cho người học. Những công cụ AI dành cho giáo viên hiện có hiếm khi liên quan đến các phương pháp sư phạm sáng tạo được thiết kế để chuyển đổi việc dạy và học, hiếm khi phát triển các phương pháp tiếp cận sáng tạo đối với việc tổ chức học tập và hiếm khi giải quyết tương tác xã hội và cảm xúc giữa giáo viên và học sinh. Như được nhấn mạnh trong AI và Giáo dục của UNESCO: Hướng dẫn cho các nhà hoạch định chính sách (Miao et al., 2021), các ứng dụng AI được thiết kế để hỗ trợ giáo viên cho đến nay tập trung vào việc thay thế các nhiệm vụ kỹ năng thấp, nhằm giảm khối lượng công việc của giáo viên bằng cách tự động hóa các trách nhiệm như đánh giá, phát hiện đạo văn, quản trị và phản hồi.
Cụ thể, AI không thể chuyển đổi việc giảng dạy và giáo dục cho đến khi các công nghệ AI được thiết kế và sử dụng ở quy mô lớn để thúc đẩy và cho phép thực hiện các ‘tùy chọn học tập, sư phạm và chương trình học phù hợp với từng bối cảnh dưới nhiều hình thức khác nhau, các chiến lược đánh giá và kết quả học tập mong đợi, từ công nghệ cao đến công nghệ thấp và bối cảnh không công nghệ’ (Liên hợp quốc, 2022, trang 5). Việc thiết kế các thuật toán AI và các công cụ hỗ trợ AI nên nhằm mục đích mở ra các khả năng dạy và học mà nếu không thì khó hoặc không thể đạt được, nên thách thức hoặc thậm chí phá vỡ các phương pháp sư phạm hiện có và nên bổ sung chứ không nên cố gắng sao chép chuyên môn của giáo viên. Điều quan trọng không kém là nhiều vấn đề đạo đức cần được giải quyết trước khi AI được hoặc có thể được khai thác một cách thích hợp trong các môi trường giáo dục thực tế.
Khi các công cụ AI trở nên phổ biến hơn trong các lớp học và các môi trường học tập chính thức hoặc không chính thức khác, có khả năng vai trò của giáo viên sẽ thay đổi. Tuyên bố tầm nhìn của Hội nghị thượng đỉnh về chuyển đổi giáo dục năm 2022 đã hình dung sự chuyển đổi vai trò của giáo viên và đề xuất việc đào tạo và hỗ trợ chính cần thiết: ‘Giáo viên phải trở thành những người sản xuất kiến thức, người tạo điều kiện và hướng dẫn trong việc lĩnh hội thực tế phức tạp. Họ phải được đào tạo và trao quyền để vượt qua từ thụ động sang chủ động, từ dọc và một chiều sang cộng tác. Họ phải thúc đẩy việc học tập dựa trên kinh nghiệm, tìm hiểu và tò mò’ (Liên hợp quốc, 2022, trang 5).
Để tạo ra sự chuyển đổi như vậy, điều quan trọng là các nhà hoạch định chính sách phải đảm bảo rằng việc giới thiệu AI trong giáo dục sẽ trao quyền cho giáo viên, bảo vệ quyền của họ và nâng cao vị thế của giáo viên – tất cả đều được công nhận rộng rãi là rất quan trọng đối với giáo dục chất lượng cao. Cụ thể, năng lực, năng động và quyền tự chủ của giáo viên phải được mở rộng và bền vững (ví dụ thông qua phát triển chuyên môn và hỗ trợ liên tục). Tuy nhiên, khi các công nghệ hỗ trợ AI dành cho giáo viên chỉ được thiết kế để giải phóng giáo viên khỏi các hoạt động tốn thời gian như chấm bài và lặp đi lặp lại câu trả lời cho các câu hỏi học thuật tương tự, như hiện nay, chúng thực sự có thể cản trở mối quan hệ giữa giáo viên và học sinh và làm suy yếu vị thế của giáo viên.
Bản Đồng thuận Bắc Kinh về Trí tuệ nhân tạo và Giáo dục (UNESCO, 2019c) khuyến nghị rằng các chính phủ nên
“lưu ý rằng trong khi AI tạo ra cơ hội hỗ trợ giáo viên trong trách nhiệm giáo dục và sư phạm của họ, tương tác và cộng tác giữa giáo viên và học sinh vẫn phải là cốt lõi của giáo dục. Nhận thức rằng giáo viên không thể bị thay thế bởi máy móc và đảm bảo rằng quyền lợi và điều kiện làm việc của họ được bảo vệ (trang 5).
Bản Đồng thuận cũng kêu gọi các chính phủ “đánh giá và định nghĩa năng động vai trò của giáo viên và năng lực cần thiết trong bối cảnh chính sách giáo viên, tăng cường các cơ sở đào tạo giáo viên và phát triển các chương trình xây dựng năng lực phù hợp để chuẩn bị cho giáo viên làm việc hiệu quả trong các môi trường giáo dục giàu AI” (UNESCO, 2019c, trang 5).